Της Ευαγγελίας Φρατζόγλου
Τα παιδιά που δεν φωνάζουν “αέρα”
Οι αναβολές στον ελληνικό στρατό χτυπάνε κόκκινο: 75.000 κλήθηκαν το 2004 και κατατάχτηκαν μόλις οι 29.000. Από τους 13.729 ανυπότακτους του 2007 εμφανίστηκαν οι…766. Κι ενώ ο υπουργός Εθνικής Αμυνας “επανεξετάζει” την υποχρεωτική στράτευση στα 18, η γειτονική μας Αλβανία καταργεί τη θητεία και προχωρά σε αμιγώς επαγγελματικό στρατό μέχρι το 2010.
Κυριακή του Πάσχα, ανάμεσα σε αβγά κι αρνιά, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Βαγγέλης Μεϊμαράκης δήλωσε πως επανεξετάζει (και αυτός, για άλλη μια φορά) την ιδέα για υποχρεωτική στράτευση στα 18. Αργότερα και μετά τις θυελλώδεις αντιδράσεις που προκάλεσε, ο υπουργός προσπαθούσε να θολώσει τα νερά: «ποτέ δεν υιοθέτησα αυτή την ιδέα» έλεγε στο ραδιόφωνο του Alpha. Το θέμα όμως δεν είναι αν ο ίδιος υιοθετεί την εισήγηση αλλά αν η κυβέρνησή του θα ψηφίσει το σχετικό μέτρο.
Και ενώ σε όλα τα αναπτυγμένα κράτη οι ένοπλες δυνάμεις στηρίζονται όλο και λιγότερο στους φαντάρους (από τις 27 χώρες της Ε.Ε. μόνο οι 10 επιβάλλουν στράτευση), η Ελλάδα κινείται σε ένα άλλο, παράλληλο, σύμπαν. Εδώ τα πιτσιρίκια μεγαλώνουν με το παραμύθι του παιδιού που γίνεται άντρας στο στρατό. Εδώ η συμπλήρωση 10 χρόνων από την εφαρμογή του νόμου της εναλλακτικής θητείας γιορτάζεται με εξαγγελίες για υποχρεωτική στράτευση στα 18 και η Παγκόσμια Ημέρα για τους αντιρρησίες συνείδησης (15/05) βρίσκει εκατοντάδες έλληνες στρατιώτες εκτός συνόρων.
Αν λοιπόν το όραμα της δεξιάς κυβέρνησης προχωρήσει, τα παιδιά θα πηγαίνουν από τα φροντιστήρια στο στρατό και κατόπιν στην αγορά εργασίας. Ζούμε δηλαδή σε μια στρατόκαυλη χώρα; «Σίγουρα ζούμε σε μια χώρα όμηρο των στρατιωτικών και των πολιτικών. Αυτές οι συντεχνίες έχουν ανοίξει πόλεμο με την κοινωνία και σπαταλούν αναντικατάστατες ανθρώπινες ζωές κυνηγώντας φανταστικούς εχθρούς και καλλιεργημένους μύθους». Ο Λάζαρος Πετρομελίδης είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Αντιρρησιών Συνείδησης. Η περιπέτειά του ξεκίνησε όταν ο στρατός τον κήρυξε ανυπότακτο το Μάρτη του ’92. Από τότε μέχρι σήμερα έχει μετρήσει δεκατέσσερις δίκες, τρεις φυλακίσεις και μια μόνιμη απαγόρευση εξόδου από τη χώρα.
Και μοιάζει να έχει δίκιο: ο ελληνικός στρατός υπολείπεται κατά 5 ανωτάτων αξιωματικών από τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις (65 στρατηγοί διοικούν 675.000 άνδρες στις ΗΠΑ, 61 στρατηγοί διοικούν μόλις 90.000 στην Ελλάδα). Την ίδια ώρα, 4 παιδιά αυτοκτόνησαν στον στρατό από τον Γενάρη μέχρι τώρα (έναν αυτόχειρα τον μήνα είχαμε το 2007)
Ο Σύνδεσμος Αντιρρησιών Συνείδησης δημιουργήθηκε το 1988 ως ομάδα συμπαράστασης στους Θανάση Μακρή και Μιχάλη Μαραγκάκη, τους πρώτους Έλληνες που αρνήθηκαν να στρατευτούν για μη θρησκευτικούς λόγους. Μέχρι τότε όσοι αρνούνταν να πάνε στο στρατό ήταν θρησκευτικοί αντιρρησίες – κυρίως οι Μάρτυρες του Ιεχωβά. Σήμερα ο Σύνδεσμος αριθμεί 40 μέλη – αριθμός μικρός μπροστά στους 13.729 ανυπότακτους για το 2007. Όμως εδώ παίζει το ρόλο της η ευρηματικότητα του λαού μας. «Αν δεν θες να παρουσιαστείς μπορείς να γίνεις βουλευτής του ΛΑΟΣ», λέει γελώντας πικρά ο 32χρόνος αντιρρησίας Μπάμπης, υπενθυμίζοντας την υπόθεση του εθνικόφρονα λουφαδόρου βουλευτή Κώστα Αϊβαλιώτη. Εναλλακτικά, μπορείς να μεταναστεύσεις, να πάρεις τρελόχαρτο ή να κάνεις εναλλακτική θητεία.
Οι περισσότεροι ανυπότακτοι επιλέγουν τη νόμιμη απαλλαγή (το Ι5). Σύμφωνα με την Υπεύθυνη Τύπου και Προβολής του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας Άννα Μπότσογλου «η πλειονότητα των αιτούντων προβάλλουν θρησκευτικούς λόγους και οι περισσότεροι αναγνωρίζονται ως αντιρρησίες. Οι αιτούντες που προβάλουν άλλους λόγους είναι λιγότεροι και συνήθως οι αιτήσεις τους απορρίπτονται». Έτσι, το κράτος σχεδόν τους σπρώχνει να … πουλήσουν τρέλα.
«Το Ι5 δεν αποτελεί πολιτική πράξη. Και βέβαια δίνει το δικαίωμα στο κράτος να δημιουργήσει μια κοινωνία “τρελών”» λέει ο Άγγελος. «Είναι προτιμότερο να πάρει κάποιος Ι5 παρά τελικά να πάει στο στρατό», αντιτείνει ο 39χρόνος νομικός της παρέας, ο επίσης αντιρρησίας Νάσος. «Οι περισσότεροι τρελοχαρτάδες είναι συνειδητοποιημένοι», προσθέτει ο Μπάμπης.
Η άλλη επιλογή, η εναλλακτική κοινωνική θητεία, θεσμοθετήθηκε στη χώρα μας το 1997. «Η εναλλακτική θητεία έχει τιμωρητικό χαρακτήρα γιατί είναι σχεδόν διπλάσια από την κανονική. Διαρκεί 23 μήνες, όταν στη Σερβία, που πριν από λίγα χρόνια βγήκε από πόλεμο, είναι μόλις 9», λέει ο Άγγελος. Και η πραγματικότητα τον επιβεβαιώνει: μόνο δύο νεαροί υπηρετούν εναλλακτική θητεία αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα. O ένας μάλιστα βρέθηκε από το σπίτι του στην Αθήνα να βαράει 8ωρο στα EΛTA της Λαμίας. Ο Γιώργος παίρνει μισθό 230 ευρώ. Με αυτά πρέπει να ζήσει και να πληρώνει ενοίκιο! Αν αυτό δεν είναι τιμωρία τότε τι είναι;
Αναρωτιέμαι, αν έτσι τιμωρείται η εναλλακτική θητεία ποια είναι η τιμωρία για την άρνηση στράτευσης; «Απλά δεν έχω διαβατήριο και δεν μπορώ να ταξιδέψω στο εξωτερικό, εκτός χωρών Σένγκεν» λέει ο Μπάμπης ο οποίος εργάζεται σε δικηγορικό γραφείο. Η ανυποταξία είναι πλημμέλημα και πρακτικά σημαίνει ότι κανείς δεν φυλακίζεται. Απλώς ο απών έχει για αρκετά χρόνια κλήσεις για κατάταξη και καταδίκες με ποινές ανασταλτικού χαρακτήρα. Τα πράγματα βέβαια θα ήταν διαφορετικά αν κάποιος είναι ελεύθερος επαγγελματίας. «Η ολική άρνηση και η ανυποταξία σου δημιουργεί πρόβλημα. Για να πάρεις άδεια ασκήσεως επαγγέλματος πρέπει ή να έχεις υπηρετήσει ή να έχεις πάρει Ι5».
Ο Σύνδεσμος, ως αναγνωρισμένο σωματείο, προσπαθεί να βρει μια άκρη κάνοντας επαφές με πολιτικά κόμματα και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. «Ο ΣΥΡΙΖΑ μας βοηθάει, το ΠΑΣΟΚ μας έχει χεσμένους, (μας έχουν στηρίξει δυο βουλευτές του σε δίκες), η ΝΔ μας μισεί, το ΛΑΟΣ επίσης. Το ΚΚΕ παλιά είχε πολύ αρνητική στάση, τώρα έχει ρίξει τους τόνους αλλά πάλι δεν νομίζω ότι μας συμπαθούν ιδιαίτερα. Η εξωκοινοβουλευτική αριστερά μας υποστηρίζει», λέει ο Μπάμπης.
Όπως είναι φυσικό, οι νεολαίες των κομμάτων ακολουθούν τα προβλεπόμενα, δηλαδή την πολιτική γραμμή του μεγάλου αφεντικού: «Η στράτευση στα 18 είναι προς τη σωστή κατεύθυνση» υποστηρίζουν οι ΟΝΝΕΔίτες, για ελεύθερη επιλογή και «αναφαίρετο δικαίωμα του κάθε νέου να επιλέξει ο ίδιος τον χρόνο στράτευσής του» μιλάνε τα παιδιά του ΣΥΡΙΖΑ, για «μισθοφορικά σώματα σε αποστολές στρατών κατοχής» λένε στην ΚΝΕ. Μόνο στο ΠΑΣΟΚ δεν λένε τίποτε, επίσημα τουλάχιστον. Μάλλον ελλείψει ηγεσίας νεολαίας ακολουθούν την γραμμή “παύσατε πυρ”!
«Αυτό που δεν θέλουν να κάνουν οι πολιτικοί, θα το κατορθώσει η κοινωνία. Η υγιής αντίδραση των νέων ανθρώπων να αποφεύγουν τη στράτευση θα σπρώξει το σύστημα να καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος» προσθέτει ο Λάζαρος.
Όση ώρα μιλάμε σκέφτομαι και την αντίθετη άποψη, αυτή που εκφράζουν όλοι όσοι υπηρετούν χωρίς δεύτερη σκέψη την πατρίδα. Αναρωτιέμαι τι ερμηνεία δίνει ο καθένας τους στη λέξη πατρίδα και αν τους έχουν κατηγορήσει ποτέ για προδότες. «Δεν ξέρω ποιοι είναι οι προδότες της “πατρίδας” ξέρω όμως ποιοι είναι οι προδότες της ανθρωπότητας. Είναι οι ίδιοι με αυτούς που πριν λίγες ημέρες βομβάρδισαν στα τυφλά μια παλαιστινιακή γειτονία στο Μπέιτ Χανούν σκοτώνοντας τέσσερα μικρά παιδιά», υποστηρίζει ο Άγγελος. «Ο Τούρκος (και κάθε «εθνικότητας») συνομήλικος μου έχει τις ίδιες αγωνίες και τα ίδια συναισθήματα με εμένα. Δεν μπορώ να κλείσω τα μάτια μπροστά σε όλα αυτά και να τον σημαδέψω με το όπλο που κάποιοι μου έβαλαν στο χέρι».
Τα τελευταία λόγια ανήκουν στο Λάζαρο: «Επενδύοντας στην ανασφάλεια και το φόβο, η Ελλάδα ακολουθεί ένα μοντέλο ανάπτυξης βασισμένο σ’ έναν τεράστιο στρατό, σε μια παρασιτική στρατιωτική γραφειοκρατία και σε κολοσσιαίους εξοπλισμούς. Έτσι, η πολιτεία απομυζά πολύτιμους παραγωγικούς πόρους από την κοινωνία και της στερεί κάθε δυνατότητα ορθολογικής και βιώσιμης κοινωνικής εξέλιξης. Ως πότε;»
Την απάντηση στο Λάζαρο έδωσε χωρίς να το θέλει και μάλιστα άμεσα η Κυβερνητική επιτροπή και το νέο δόγμα της χώρας που από αμυντικό γίνεται πλήρως αποτρεπτικό. Τόσο που επιβάλλει την αγορά νέων αεροπλάνων, ελικοπτέρων, φρεγάτων και υποβρυχίων. Και ενώ η τσέπη μας αδειάζει η κυβέρνηση μας ετοιμάζεται να ξοδέψει δεκάδες δισ. ευρώ. Για το καλό μας.
Δηλώσεις αρνητών στράτευσης από το site των αντιρρησιών.
Η.Ι., Κύπρος: «Νιώθω αυτή την πατρίδα να με σκοτώνει καθημερινά. Αρνούμαι να υπηρετήσω στο στρατό για λόγους ιδεολογικούς, λόγους αυτοσεβασμού. Δεν επιλέγουμε την εθνικότητά μας, την φυλή μας, το χρώμα μας, τους γονείς μας. Τα σεβόμαστε καθώς έχουν. Επιλέγουμε όμως ιδεολογία, φιλοσοφία, στάση ζωής. Επιλέγουμε που και πως θα διαθέσουμε τον εαυτό μας»
Mehmet Tarhan, Τουρκία: «Δεν νιώθω πως ανήκω σε κάποιο κράτος και δεν θέλω να ενισχύσω τις ένοπλες δυνάμεις με πράξεις που ονομάζονται καθήκοντα του πολίτη. Το κράτος ισχυριζόμενο ότι είμαι πολίτης του θέλει να με χρησιμοποιήσει για στρατιωτική θητεία, να με μετατρέψει σε μηχανή θανάτου. Αρνούμαι»
Malcom Kendall-Smith, Βρετανία: «Καταδικάστηκα και φυλακίστηκα. Ακόμα όμως πιστεύω ότι έκανα σωστά να αρνηθώ να εκτελέσω διαταγές και να τοποθετηθώ σε θέση μάχης στο Ιράκ. Θα υποστώ ό,τι μπορεί να μου συμβεί. Θα παραμείνω ευπροσάρμοστος και αληθινός στα πιστεύω μου»
Aviv Sela, Ισραήλ: «Όταν είσαι μέσα στην Ισραηλινή κοινωνία έχεις την εντύπωση ότι η Παλαιστινιακή είναι μια εξτρεμιστική τρομοκρατική κοινωνία. Οι επισκέψεις που έκανα στα κατεχόμενα εδάφη, στην άλλη πλευρά της Πράσινης Γραμμής, με έκαναν να καταλάβω ότι η πολιτική της Ισραηλινής κυβέρνησης στα κατεχόμενα είναι παράνομη κι εγώ δεν μπορώ να είμαι μέρος της».
Mehmet Bal, Γερμανία: «Στη χώρα όπου γεννήθηκες, ακόμα κι οι γονείς σου είναι έτοιμοι να προσφέρουν τα παιδιά τους ως θύματα για ένα λόγο που έθεσε κάποιος. Λαμβάνοντας υπόψη τις επώδυνες εμπειρίες ζώντας σε στρατιωτικό περιβάλλον για 9,5 μήνες, κατάλαβα ότι δεν μπορώ άλλο πια να αρνούμαι τη φωνή της συνείδησης μου. Δηλώνω δημόσια ότι δεν θα εκτελέσω καμία υποχρέωση που υπαγορεύεται από στρατιωτική, πολιτική, τοπική ή παγκόσμια αρχή».
Από τις 27 χώρες της Ε.Ε. μόνο οι 10 υποχρεώνουν σε θητεία
Κύπρος: Η θητεία αρχίζει αμέσως μετά το Λύκειο, χωρίς να προβλέπονται αναβολές για λόγους σπουδών, και διαρκεί 25 μήνες.
Ελλάδα: 12 μήνες
Λιθουανία: 12 μήνες.
Σουηδία: Διαρκεί από 7,5 ως 17,5 μήνες ανάλογα με την ειδικότητα (οι έφεδροι αξιωματικοί υπηρετούν περισσότερο).
Εσθονία: 11 μήνες.
Γερμανία: διαρκεί 9 μήνες. Οι φαντάροι μπορούν να υπηρετήσουν τους τελευταίους 3 μήνες τμηματικά, μέσα σε τρία χρόνια αφού υπηρετήσουν τους πρώτους 6.
Πολωνία: Διαρκεί 9 μήνες
Φινλανδία: 6 με 12 μήνες ανάλογα με την ειδικότητα.
Αυστρία: 7 μήνες
Δανία: ισχύει 4μηνη εκπαίδευση στις πρώτες βοήθειες.