Με την παρούσα επιστολή δηλώνω την άρνηση μου να καταταγώ και να υπηρετήσω την στρατιωτική θητεία. Παρακάτω εξηγώ τους λόγους. Ο πόλεμος είναι η χειρότερη μορφή άρνησης του ανθρωπισμού. Στον πόλεμο οι στρατιώτες έχουν “χρέος” να σκοτώσουν τον αντίπαλο πριν να τους σκοτώσει εκείνος. Μετά τον πόλεμο τα σημάδια του μένουν για χρόνια βαθιά χαραγμένα στην κοινωνία και στις ψυχές των ανθρώπων. Δεν μπορώ να διανοηθώ τον εαυτό μου να συμμετέχει σε μια τέτοια φρίκη.
Τα αίτια των πολέμων είναι ιδιοτελή. Κάποιοι ελίσσονται πίσω και γύρω από τις εξελίξεις χτίζοντας καριέρες και περιουσίες την ώρα που ολόκληρα πλήθη χάνονται στην κρεατομηχανή. Είτε τα θύματα σύρονται με απροθυμία στη μοίρα τους είτε πρόκειται για φανατισμένους “χρήσιμους ηλίθιους” το όλο φαινόμενο είναι κατακριτέο και οφείλω με τη στάση μου να το αποτρέπω και όχι να το τροφοδοτώ. Συνήθως μάλιστα ο πόλεμος ανάμεσα σε δυο κράτη υποκινείται από άλλα κράτη στη λογική του διαίρει και βασίλευε. Σε αυτή την περίπτωση είναι ολοφάνερο ότι ο καλύτερος τρόπος για να υπηρετήσεις την πατρίδα και τους συμπατριώτες σου να είναι το να μην προσφέρεις “καύσιμα” στο μηχανισμό της καταστροφής, δηλαδή το να αποφύγεις την στράτευση, στην ανάγκη και εγκαταλείποντας τη χώρα.
Σήμερα η τεχνολογία έχει φέρει τους ανθρώπους πολύ κοντά. Η μεταφορά στην άλλη άκρη του πλανήτη είναι ζήτημα μιας ημέρας. Αυτό σημαίνει ότι μας είναι όλο και πιο εύκολο να βλάψουμε ο ένας τον άλλο, ακόμα και να πετύχουμε την αυτοεξόντωση της ανθρωπότητας. Η επικοινωνία δε είναι ακόμα πιο εύκολη, όλος ο πλανήτης είναι συνδεδεμένος σε πραγματικό χρόνο με ήχο και εικόνα και με ελάχιστο κόστος. Κάποτε οι αποστάσεις ήταν μεγάλες με αποτέλεσμα να δημιουργείται ο φόβος του αγνώστου για τον “ξένο”. Επιπλέον οι απομακρυσμένοι μεταξύ τους πληθυσμοί ήταν πολύ δύσκολο να έρθουν σε συνενόηση και ειρήνευση. Επομένως διαμορφώνεται μια καινούρια κατάσταση στην οποία η παγκόσμια ειρήνη είναι όλο και περισσότερο ρεαλιστική. Χρέος μου είναι να προσπαθώ σε αυτή την κατεύθυνση και όχι στην αντίθετη.
Γι’ αυτό δηλώνω προκαταβολικά, παρόλο που είναι καιρός ειρήνης και θα μου ήταν εύκολο να “κάνω την πάπια”, ότι δεν σκοπεύω να τροφοδοτήσω την τρέλα του πολέμου αλλά θα σταθώ πιστός στην πλευρά της συνεννόησης, της ειρήνης και του ανθρωπισμού.
Στρατός και Ελλάδα
Η ελληνική κοινωνία πάσχει από εκφασισμό. Η δημοκρατία για πολλούς δεν είναι πια ελκυστική. Γύρω μας βλέπουμε νοοτροπίες αυταρχικές, βίαιες, οπισθοδρομικές, αντιδημοκρατικές. Ένας βασικός φορέας αυτών των νοοτροπιών είναι ο στρατός. Εκεί οι φαντάροι “εκπαιδεύονται” και εθίζονται στην κατάργηση της ιδιότητας του πολίτη, του ελεύθερου άνθρωπου ο οποίος έχει ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις και συμμετέχει στην ευθύνη της χώρας του. Βγαίνουν από εκεί μαθημένοι να μην σκέφτονται για τον εαυτό τους, να πειθαρχούν τυφλά στον ισχυρότερο και να μην αντιδρούν στην αδικία. Όλα αυτά είναι μέρος της ψυχολογικής προετοιμασίας των φαντάρων ώστε να πιέσουν τη σκανδάλη στην περίπτωση πολέμου αλλά “όλως τυχαίως” εξυπηρετεί και τους κακούς κυβερνώντες οι οποίοι προτιμούν να έχουν από κάτω τους κακούς πολίτες ώστε να εξαργυρώσουν πιο εύκολα και κατά τον πιο επωφελή τρόπο την θέση τους. Η Ελλάδα χρειάζεται πιο ώριμους και φιλελεύθερους κοινωνικά ανθρώπους και η υποχρεωτική στράτευση είναι ένας αναχρονιστικός θεσμός ο όποιος μας πάει πίσω σε αυτόν τον τομέα.
Μια χώρα που επιθυμεί να έχει αξιόμαχο στρατό σήμερα δεν καταφεύγει στην υποχρεωτική στράτευση. Προτιμά ένα στρατό πιο ολιγάριθμο και αποτελούμενο αποκλειστικά από επαγγελματίες καλά εκπαιδευμένους στις σύγχρονες τεχνολογίες και εξοπλισμό. Η υποχρεωτική στράτευση στην Ελλάδα διατηρείται σήμερα όχι για την άμυνα της χώρας αλλά γιατί υπάρχουν συμφέροντα που την επιθυμούν, όπως προμηθευτές που αναλαμβάνουν την τροφοδοσία των στρατοπέδων, συνδικαλιστικά και άλλα συμφέροντα των μόνιμων στρατιωτικών, επαρχιακές πόλεις που έχουν σαν βασική πηγή εισοδήματος τους φαντάρους, και πολλά άλλα, με όλα τα ρουσφέτια, τις πελατειακές σχέσεις, τις συναλλαγές κάτω από το τραπέζι, την αναξιοκρατία κλπ. που όλα αυτά συνεπάγονται.
Τα παραπάνω αποτελούν, εκτός των άλλων, μια σταθερή οικονομική αιμορραγία. Οι συμπατριώτες μου έχουν υποφέρει πολύ από την οικονομική κρίση τα τελευταία χρόνια, σε βαθμό που κινδύνευσε η ίδια η δημοκρατία και η ελευθερία μας. Σε αυτό το πλαίσιο η σπατάλη της υποχρεωτικής στράτευσης είναι εγκληματική και, σήμερα περισσότερο από ποτέ, πρέπει να καταργηθεί επειγόντως. Το αληθινό χρέος μου απέναντι στη χώρα είναι να παλεύω για την διόρθωση των παραπάνω και όχι να υπηρετήσω σαν πρόβατο τη στρατιωτική θητεία όπως επιβάλει ο διεστραμμένος καθωσπρεπισμός που επικρατεί σήμερα.
Ο δύσκολος δρόμος
Ζητώντας να εκπληρώσω την εναλλακτική υπηρεσία επιλέγω τον δύσκολο δρόμο. Αν υπηρετούσα την στρατιωτική μου θητεία θα ξεμπέρδευα σε 9 μήνες δεδομένου ότι με έχουν καλέσει να καταταγώ στον στρατό ξηράς. Οι σωματικές δοκιμασίες δεν με τρομάζουν γιατί είμαι σε αρκετά καλή φυσική κατάσταση και μου αρέσουν πολύ η άσκηση και η φυσική ζωή. Λόγω της επιλογής μου θα υπηρετήσω 15 μήνες συν τους μήνες της αναμονής μέχρι να ολοκληρωθούν τα διαδικαστικά (να εγκριθεί η αίτησή μου -αν εγκριθεί- και να με στείλουν κάπου για υπηρεσία). Στην περίπτωση δε που θα εξαγοράσω μέρος της θητείας μου η διαφορά από την στρατιωτική υπηρεσία θα είναι πιο έντονη (περίπου διπλάσιος χρόνος υπηρεσίας συν τους μήνες της αναμονής).
Ο επιπλέον χρόνος που χάνεται στα διαδικαστικά, αλλά και η αβεβαιότητα ως προς τη διάρκειά του, αποτελούν μια επιπλέον δυσκολία για μένα γιατί στο μεταξύ βρίσκομαι ουσιαστικά σε καθεστώς εργασιακής ομηρίας. Συγκεκριμένα εργαζόμουν σαν ερευνητής στην Ακαδημία Αθηνών με διαδοχικές συμβάσεις έργου για ευρωπαϊκά προγράμματα μέχρι που έλαβα το χαρτί κατάταξής μου. Τότε εξάντλησα την τελευταία μου σύμβαση χωρίς να την ανανεώσω διότι δεν μπορούσα να δεσμευτώ για το μέχρι πότε θα βρίσκομαι στην Αθήνα ώστε να αναλάβω ένα άλλο πρόγραμμα. Παράλληλα δεν γνωρίζω το πότε θα ολοκληρώσω την κοινωνική μου υπηρεσία και θα μπορέσω να ξαναπιάσω δουλειά ώστε να δρομολογήσω την επόμενη σύμβαση. Σημειώστε επίσης ότι για έναν ερευνητή είναι σημαντικό να μην χάνει την επαφή με το ερευνητικό του αντικείμενο για μακρύ χρονικό διάστημα γιατί οι εξελίξεις προχωρούν με ταχείς ρυθμούς.
Τα παραπάνω αρκούν για να καταλάβει οποιοσδήποτε καλόπιστος άνθρωπος ότι είμαι ειλικρινής. Γιατί να πω ψέματα προκειμένου να μου επιτραπεί να επιλέξω τον δύσκολο δρόμο; Θα μπορούσα απλά να επιλέξω τον εύκολο δρόμο. Και επειδή ακριβώς τα παραπάνω είναι προφανή νιώθω την ανάγκη να ξεκαθαρίσω ότι συμμορφώνομαι με την διαδικασία αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι την εγκρίνω. Δεν χρειάζονταν να γράψω αυτή την επιστολή και δεν χρειάζεται να έρθει καμία επιτροπή να ελέγξει ότι είμαι ειλικρινής γιατί αυτό προκύπτει από τις 2 προηγούμενες παραγράφους. Ακόμα και η ίδια η έννοια της “επιτροπής ελέγχου συνείδησης” είναι ολοφάνερα οξύμωρη εφόσον κανένας δεν μπορεί να διαβάσει το μυαλό του άλλου.
Επίλογος
Σε μια χώρα που βασιλεύει η διαφθορά, η υποκρισία, το “βόλεμα” προτιμώ το δύσκολο δρόμο, την εναλλακτική υπηρεσία, παρά τον τιμωρητικό της χαρακτήρα. Με την “ακατανόητη” αυτή επιλογή μου, η οποία αποτελεί ουσιαστικά έκφραση κοινωνικής ευθύνης διεκδικώ την κατάργηση της υποχρεωτικής στράτευσης. Μαζί ελπίζω να κερδίσω την αυτοδιάθεσή μου, την αξιοπρέπειά μου, την ειρήνη, μια καλύτερη κοινωνία με λιγότερη υποκρισία και ένα καλύτερο κράτος.
Η απόφασή μου να εκπληρώσω εναλλακτική υπηρεσία βρίσκεται σε συμφωνία με τον γενικότερο τρόπο ζωής μου. Συγκεκριμένα ζω πάντα με βάση την αίσθηση της κοινωνικής ευθύνης την οποία έχω έντονα αναπτυγμένη. Τα κακώς κείμενα που συναντώ τα προσεγγίζω με διάθεση να τα διορθώσω, πολλές φορές σε πείσμα της κοινωνικής αδράνειας και οπισθοδρόμησης. Τα χρόνια κατά τα οποία αγωνίζομαι σαν ενεργό μέλος της Διεθνούς Αμνηστίας και του Συνδέσμου Αντιρρησιών Συνείδησης, καθώς και οι κόποι μου για την συγκρότηση του ποδηλατικού κινήματος και για την ίδρυση του πρώτου συλλόγου ποδηλατών πόλης στην Αθήνα (“ΠοδηλΑΤΤΙΚΗ Κοινότητα”), μαρτυρούν ακριβώς το υψηλό επίπεδο της κοινωνικής μου ευαισθησίας και φρονήματος.
Κώστας Δουβής
11/9/2014